W Desa Unicum jest obecnie do obejrzenia zjawiskowy obraz Jacka Malczewskiego „Rzeczywistość” z 1908 roku, który pozostawał ukryty w polsko- niemieckiej kolekcji rodzinnej aż do przełomu 2021 i 2022 roku. Jego odnalezienie stanowi istotne wydarzenie w skali polskiej historii sztuki.
Jakież to piękne dzieło! Pełne symboli, niesamowitych kolorów i wielu znaczeń. Aby delektować się nim i go kontemplować potrzeba czasu, ale nawet krótka wizyta na wystawie pozwoli choć na moment zanurzyć się w tym świecie wielu sensów i przenośni. To wybitne dzieło największego malarza polskiego symbolizmu tak oto komentowała przedwojenna krytyka artystyczna:
„Potężną symboliczną wizyą jest obraz ‘Rzeczywistość’, wspaniała kompozycya, w której twórca śmierci Ellenai powrócił do swej umiłowanej idei symbolizowania dziejów Polski porozbiorowej. Widzimy ich tu znowu razem stłoczonych na wielkiem płótnie, przedstawicieli męczeństwa narodu, bojowników o niepodległość z trzech epok dziejowych, siwowłosych starców i mężów w sile wieku i młodzieńców o skostniałem w bólu obliczu, kroczących w jednym szeregu. Naprzeciw nich zasiadł Matejkowski ‘Stańczyk’ z kaduceuszem w ręku i mierzy pełnem głębokiego współczucia spojrzeniem ten zastęp przedstawicieli orężnych porywów narodu, którzy zgubili swą drogę, a z boku wychyla się z ram postać samego twórcy obrazu, skupiona w sobie z wyrazem proroczego jasnowidzenia. Obraz, niesłychanie kolorystyczny, posiada pierwszorzędne zalety malarskie, najświetniejszy rysunek, przedziwną plastykę i ekspresyę, a w technice wszystkie te znamiona wszechstronnego opanowania kunsztu używania farby, jakie cechują pędzel Jacka Malczewskiego.” ([W.], Z wystawy Towarzystwa Sztuk Pięknych, „Nowa Reforma” 1908, R. XXVII, nr 291, s. 1).
Zachęcam do obejrzenia obrazu na żywo, jako że jest on wyjątkowym, wybitnym i jednym z najwspanialszych dzieł Jacka Malczewskiego. Obcowanie z „Rzeczywistością” to czysta przyjemność zarówno dla ciała, zmysłów, jak i ducha. To więcej niż historia sztuki. Jego losy będziemy obserwować na bieżąco …