Anna Guntner Zareczyny

Rynek sztuki w Polsce w 2023

Nowy Rok 2024 już się rozpoczął. A ja chciałabym podsumować 2023, na którym wydarzyło się bardzo wiele, zarówno w aspekcie wystaw, jak i rekordów sprzedażowych, nowych trendów i nowych nazwisk artystów.

Aktualna sytuacja na rynku sztuki w Polsce wskazuje, że po bardzo dynamicznych wzrostach na przestrzeni ostatnich trzech lat, szczególnie widocznych w okresie pandemii, rynek sztuki zaczyna się stabilizować. Pomimo ekonomicznych przeciwności, wysokiej inflacji, wojny w sąsiedniej Ukrainie i niepewności co do rozwoju wydarzeń, kolekcjonowanie sztuki pozostaje na stabilnym poziomie. Z całą pewnością wybitne i wyjątkowe dzieła sztuki nadal będą poszukiwane. Ich ceny będą stabilnie rosnąć. Bardzo ważna jest jednak odpowiednia selekcja dzieł.

Badania pokazują, że nawet jeśli dotychczasowi aktywni kolekcjonerzy przystopują zakupy obrazów i dzieł sztuki, to na rynku widać wyraźne zainteresowanie sztuką wśród osób dopiero rozpoczynających przygodę i nabierających zdolności zakupowych. Polski rynek sztuki jest na fali wzrostowej, co pozwala patrzeć z optymizmem na jego dalszy stabilny rozwój.

Dziś to nie niewielkie apetyty kupujących, ale niska dostępność wartościowych obiektów stały się największym problemem na rynku sztuki. Sprzedający nie chcą pozbywać się wybitnych obiektów, gdyż obawiają się, że nie będą mieli co kupić za zarobione pieniądze. Wobec tego, wstrzymują się z wypuszczaniem dobrych dzieł w obieg. Dlatego jeżeli nawet na aukcjach pojawiały się prace wyjątkowe, to kupujący licytowali wysoko. Taka tendencja będzie nam prawdopodobnie towarzyszyć przez najbliższe lata. Może ona zwiastować proces dojrzewania i stabilizowania się rynku. 

Poniżej wybrane wydarzenia na polskim rynku sztuki:

🌟 Przed wakacjami najwyższe ceny osiągnęła twórczość gigantów powojennej figuracji – Jerzego Dudy Gracza, Zdzisława Beksińskiego i Franciszka Starowieyskiego.

🌟 Sztuka surrealistyczna była przez ostatnie lata wręcz rozchwytywana przez klientów. Ceny urosły bardzo szybko, ale świadomi kolekcjonerzy wskazywali na niedużą ilość obiektów wartościowych pod względem artystycznym. Twórczość Anny Güntner jest bardzo doceniana lecz nieosiągalna, w marcu 2022 w londyńskim Sotheby’s wylicytowano jej „Zaręczyny” za ponad 400 000 zł. To najwyższe notowanie tej autorki.

🌟 Muzeum Narodowe w Poznaniu zakupiło obraz „Wieczór letni” Józefa Chełmońskiego za rekordową cenę 4,32 mln złotych. Przez ponad sto lat dzieło to było uznane za zaginione. Od teraz obraz będzie wystawiany w ramach pokazów twórczości Józefa Chełmońskiego. Pierwszy pokaz odbył się w Poznaniu. Była to również zapowiedź wielkiej monograficznej wystawy poświęconej Chełmońskiemu, którą będzie można oglądać: w Muzeum Narodowym w Warszawie (26.09.2024–26.01.2025), w Muzeum Narodowym w Poznaniu (2.03–29.06.2025) oraz w Muzeum Narodowym w Krakowie (8.08.2025–30.11.2025).

🌟 Ten rok z pewnością należał do Ewy Juszkiewicz. Jej dwie prace z cyklu portretów kobiecych osiągnęły bardzo wysokie ceny: „Scena z polowania” z 2014 roku została sprzedana w czerwcu za 2,3 mln zł, a obraz „Bez tytułu (za Adolfem Ulrikiem Wertmüller) z 2019 roku osiągnął w październiku rekordową kwotę 2,76 mln zł (z opłatami aukcyjnymi).

🌟 Ostatni tegoroczny rekord został pobity w grudniu w Domu Aukcyjnym DESA Unicum.  Obraz Wojciecha Fangora „M39” został sprzedany za kwotę ponad 7,5 mln zł. Rekordowe dzieło pobiło swój własny rekord. Jeszcze w 2018 roku ten sam obraz został sprzedany za niespełna 5 mln zł również na aukcji w DESIE. „M 39” był wówczas najdrożej sprzedanym obrazem na polskim rynku.

🌟 Również w grudniu w DESA Unicum został sprzedany za 720 000 zł (600 000 + opłaty aukcyjne) bardzo dobry obraz Zdzisława Beksińskiego z 1971 roku. Obrazy pochodzące z okresu fantastycznego, najgłośniejszego okresu wizyjnego Beksińskiego, kiedy jego surrealistyczne pejzaże miały dużą siłę ekspresji, należą do najlepszych w jego twórczości i osiągają najwyższe ceny.

Obecnie można oglądać wystawę prac Zdzisława Beksińskiego w Instytucie Automatyki Systemów Energetycznych we Wrocławiu. Ekspozycja prac m.in. z Muzeum Historycznego w Sanoku potrwa do 18.02.2024.

🌟 Poznaliśmy również laureatki 13. Kompasu Młodej Sztuki, czyli artystów, których wiek nie przekracza 35. roku życia. W tym roku swoje propozycje typowało aż 85 czołowych placówek — galerii publicznych i prywatnych. Każda z placówek biorących udział w rankingu przedstawiała po 5 najlepszych artystów i artystek. Pierwsze miejsce zajęła Agata Słowak, drugie Emilia Kina, a trzecie miejsce zdobyła Monika Falkus. 

🌟 Rozstrzygnięto finał 46. Biennale Malarstwa Bielska Jesień. W tym roku, pierwszy raz w historii konkursu, zrezygnowano z przyznania II i III nagrody, na rzecz trzech Grand Prix. Nagrodę przyznano Edycie Hul, Karolinie Jarzębak oraz Adamowi Kozickiemu. Obie laureatki i laureat otrzymali nagrodę finansową w wysokości 30 tysięcy złotych oraz statuetkę Bielskiej Jesieni 2023. Fundatorami tegorocznej nagrody byli: prezydent Miasta Bielska-Białej, Marszałek Województwa Śląskiego oraz Galeria Bielska BWA.

Jak widać z powyższego, polski rynek sztuki jest na fali wzrostowej, osiągane ceny i ich różnorodność może zwiastować proces dojrzewania i stabilizowania się rynku. Pozwala to patrzeć z optymizmem na jego dalszy trwały rozwój.